Wat is een fantasie rollenspel?

Rollenspellen (fantasie rollenspel, een potje ‘doen alsof’) zijn een proces van gedeelde, coöperatieve verhaalvertelling en probleemoplossing. In het Engels worden ze vaak role-playing games, of table top role-playing games genoemd (afgekort als RPG of TTRPG). Het bekendste rollenspel is Dungeons & Dragons, maar er zijn er nog heel veel meer.

Rollenspellen bestaan voornamelijk als een dialoog. De spelleider (of game master, Dungeon Master, Quaestor) omschrijft een situatie in een fictieve wereld en de spelers omschrijven hoe de personages die zij spelen daarop reageren en de interactie aangaan.

Soms worden dobbelstenen gerold om te zien wat er gebeurd, bijvoorbeeld als de spelers iets moeilijks of gevaarlijks proberen. Daarna gaat de dialoog verder.

Rollenspellen zijn er in alle soorten en maten, van spellen met regels die op één enkele bladzijde passen, tot spellen met regels die meerdere boekwerken omvatten. Ze zijn er ook in allerlei verschillende genres. Het fantasy genre is heel populair, maar er zijn ook rollenspellen die zich afspelen in de ruimte, het (verre)verleden, waar je speelt als muizen of als vreemde wezens. Voor ieder wat wils.

Rol van de spelleider

In de meeste rollenspellen neemt één van de spelers de rol van spelleider op zich. De spelleider is de neutrale scheidsrechter van de spelregels. In een rollenspel vertegenwoordigt de spelleider ook vaak de hele fictieve spelwereld. Dit kan een fictieve wereld zijn die de spelleider helemaal zelf bedacht heeft, maar de meeste spellen bevatten een kant-en-klare spelwereld waar de spelleider het verhaal op kan baseren. De spelleider introduceert de wereld en de situatie waar de personages van de spelers zich in bevinden. Daarna is het aan de spelers om daar op te reageren.

In de meeste rollenspellen vertolkt de spelleider ook de rollen van de personages en monsters die de andere spelers tegenkomen op hun reis door de spelwereld. Denk dan aan de toevallige voorbijganger die door de spelers wordt aangesproken, de koningin die de spelers op avontuur stuurt, de kwaadaardige tovenaar die magische wezens op een onschuldig stadje heeft afgestuurd en ook de magische wezens. De spelers kunnen op die manier de interactie aangaan met personen in de spelwereld. Deze soort personages worden ook ‘niet-speler personages’ of in het Engels: ‘non-player characters (NPC)’ genoemd.

Rol van de spelers

De andere spelers van een rollenspel kruipen in de rol van een personage (de hoofdpersonen van het verhaal). In veel rollenspellen maken de spelers dit personage zelf (binnen de regels van het spel en meestal in overleg met de spelleider). Bij andere spellen is er keuze uit kant-en-klare personages, of wordt een personage willekeurig bepaald door het rollen van dobbelstenen.

De spelers reageren in de rol van hun personage op de situaties die de spelleider omschrijft. Ze kunnen vragen stellen, reageren op wat ze zien en horen, en actie ondernemen. De spelers kunnen kiezen op welke manier ze dit doen. Bijvoorbeeld door in de derde persoon te spreken over hun personage (“mijn personage doet dit” of “mijn personage zegt dat”). Of in de eerste persoon namens hun personage (“ik doe dit” of “ik zeg dat”). Of door het uitspelen van een scene (“Schavuit! Leg onmiddellijk dat geld terug, anders haal ik de stadswacht erbij!”).

De keuzes die de spelers namens hun personages maken (en hun geluk met de dobbelstenen) zullen het verdere verloop van het verhaal bepalen.

Hoe gaat dat dan in z’n werk?

En hoe werkt dat dan in de praktijk? Goede manier om daar achter te komen, is om een podcast of video te luisteren/kijken waarin een rollenspel gespeeld wordt. Bijvoorbeeld de Nederlandse podcast Geen Woorden, Maar Draken:

Geen Woorden Maar Draken – S1A1 – De Parel van Pijnacker
Geen Woorden Maar Draken – De Vliegende Hollander – Aflevering 1
Let op, deze podcast is niet voor kinderen en lees zelf eventueel de waarschuwingen in de aflevering beschrijving.

Zijn rollenspellen ook voor kinderen?

Kort antwoord: Ja.

Iets langer antwoord: Ja, de spelleider kan de inhoud van het avontuur aanpassen aan de leeftijd en wensen van de andere spelers. Sommige rollenspellen zijn door hun simpele regels en toepasselijke thema goed geschikt voor kinderen, zoals bijvoorbeeld Mausritter (vanaf 8 jaar). Andere vergen wat aanpassing om met (jonge) kinderen te spelen.
Ook zijn er rollenspellen speciaal gemaakt om met jonge kinderen te spelen. Voorbeelden hiervan zijn Hero Kids (voor kinderen van 4 – 10 jaar), Geen Monsters onder m’n Bed (6 – 11 jaar) en Verhalenvlam (vanaf 6 jaar).

Lang antwoord: De spelregels van een rollenspel vormen het systeem waarmee het spel wordt gespeeld. Welk verhaal zich precies gaat afspelen is aan de spelleider (en de andere spelers). Vaak is er keuze uit verschillende kant-en-klare avonturen, of verzint de spelleider een eigen wereld, waarbij het verhaal gedurende het spel verder wordt gevormd door de keuzes die de spelers maken (en het geluk van hun dobbelstenen).

Het ligt in de aard van rollenspellen dat de spelleider de inhoud van het spel toespitst op de andere spelers. Voor het spelen met kinderen kan worden gekozen voor een avontuur waarvan de inhoud geschikt is voor jonge spelers. Of de spelleider verzint zelf een avontuur dat past bij de leeftijd van de spelers. Sommige rollenspellen zijn door hun simpele regels en toepasselijke thema goed geschikt voor kinderen, zoals bijvoorbeeld Mausritter (vanaf 8 jaar). Anderen vergen wat aanpassing om met (jonge) kinderen te spelen.

Daarnaast zijn er verschillende rollenspellen die speciaal zijn gemaakt om te spelen met jonge kinderen (vanaf ongeveer 4 jaar). Voorbeelden hiervan zijn Hero Kids (voor kinderen van 4 – 10 jaar), Geen Monsters onder m’n Bed (6 – 11 jaar) en Verhalenvlam (vanaf 6 jaar).

Hoe zit dat met die vreemde dobbelstenen?

Naast de welbekende zeszijdige (of zeskantige) dobbelsteen, worden in rollenspellen ook vaak (maar zeker niet altijd) andere dobbelstenen gebruik. Deze worden veelzijdige, of multi-zijdige dobbelstenen genoemd (in het Engels: polyhedral dice, of polydice).

De soort dobbelsteen die in een specifieke spelsituatie gerold moet worden, wordt vaak afgekort aangegeven:

• d6: rol een zeszijdige dobbelsteen
• 1d20: rol een 20-zijdige dobbelsteen
• 2d4: rol twee vierzijdige dobbelstenen (en tel de resultaten bij elkaar op)
• 2d8+1: rol twee achtzijdige dobbelstenen en verhoog de som met 1

Hoewel ook twee- en driezijdige dobbelstenen bestaan, wordt voor het rollen van een d2 of d3 vaak een zeszijdige dobbelsteen gebruikt, waarbij het resultaat wordt gedeeld door drie of twee.

Welke Nederlandstalige rollenspellen zijn er?

De volgende fantasie rollenspellen zijn beschikbaar in het Nederlands.

* Spellen zonder leeftijdsaanduiding zijn geschreven voor volwassen, maar kunnen meestal (met wat aanpassingen) ook worden gespeeld met/door oudere kinderen (vanaf 10 à 12 jaar).

Ontbreekt er hier een Nederlandstalige rollenspel? Laat het weten en dan vullen wij de lijst aan! We zoeken spellen waarvan minstens de basisregels in het Nederlands bestaan en die nu nog te koop zijn (of legaal gratis te downloaden).

Dungeons & Dragons in het Nederlands

Het meest bekende fantasy rollenspel van de wereld, Dungeons & Dragons, staat niet in onze lijst van Nederlandstalige rollenspellen, omdat de spelregels niet in het Nederlands beschikbaar zijn. Wel zijn er door fans van het spel veel Nederlandstalige avonturen en andere uitbreidingen uitgebracht. Lees hier meer over op bijvoorbeeld fantasywereld.nl of bij Project Epos.

Waar vind ik mensen om dit te spelen?

Je wilt een rollenspel spelen, maar je vrienden, familie en collega’s willen niet? Bezoek dan de Dutch20 community.

Dutch20 is een stichting die zich richt op het bij elkaar brengen van rollenspel-enthousiastelingen, met name mensen die geïnteresseerd zijn in het spelen van Dungeons & Dragons en vele andere populaire tabletop roleplayinggames. Dit kan variëren van fantasy tot cyberpunk, van wild west tot sci-fi en ga zo maar door.

Of volg @drinksanddragons010 op Instagram, voor leuke evenementen (ook voor beginners).

Meer vragen?

Heb je een vraag die niet is beantwoord? Laat dan een bericht achter en we gaan ons best voor je doen.